Sözleşme değişikliğinde damga vergisi

Ymm. Ali Alıç

alialic@aa-ymm.com

1-GİRİŞ

İş hayatının doğal akışı içinde bazen sözleşmeler imzalandıktan ve damga vergisi ödendikten sonra, aynı sözleşmede bazı değişiklikler yapılması ihtiyacı doğabilmektedir. Sözleşmede yapılan değişikliklerin veya ek protokollerin hangi hallerde damga vergisine tabi olduğu veya olmadığı hususunda bir çok tereddüt yaşanmaktadır.

2- YASAL DÜZENLEME

Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 2 nci maddesinde, vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhlerin damga vergisine tabi olacağı; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı verginin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda ise üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı; 14 üncü maddenin ikinci fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktarın aynı nispette vergiye tabi olacağı, bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte birinin alınacağı; üçüncü fıkrasında ise, mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınacağı hükümlerine yer verilmiştir.

Sözleşmenin değiştirilmesi ne demektir?

Kanunda sözleşmenin değiştirilmesi ifadesi kullanılmış ancak bu ifadeden ne anlamak gerektiğine dair bir açıklama yapılmamıştır.Bir sözleşmede esas olarak; sözleşmenin konusu, tarafları ve bedel olmak üzere üç ana unsur bulunmaktadır. 

Gelir İdaresinin genel yaklaşımı sözleşmede yer alan unsurlardan sadece bedelde bir değişiklik yapıldığı durumlarda, artan bedel üzerinden damga vergisi hesaplanmasını istediği görülmektedir.

Sözleşmenin (orijinal) taraflarında meydana gelen değişiklik 14. maddenin ikinci fıkrasında düzenlenmiş, bu durumda aslından alınan verginin dörtte birinin ödenmesi öngörülmüştür. Dolayısıyla sözleşmenin devri durumunda 14 üncü maddede yer alan özel düzenleme çerçevesinde işlem yapılması gerekmektedir.

Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığının 6483-6 sayılı genel yazısında, mukavelename sürelerinin, ilk mukaveledeki işden ayrı olarak, yeniden bir iş veya taahhüdü icap ettirecek şekilde uzatılması halinde, artan belli ya da hesap edilebilir meblağ üzerinden nispi damga vergisine tabi tutulması gerektiği belirtilmiştir.

3- SONUÇ

Sözleşme yerine geçecek veya sözleşmenin yerini alacak mektup ya da şerhlerle, sözleşmenin hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerh veya yeni sözleşme düzenlenmesi durumunda düzenlenen bu sözleşmenin 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun ikinci maddesine göre damga vergisine tabi tutulacağı tabiidir.

Mevcut sözleşme hükümlerine göre imzalanacak yeni protokolle sadece sözleşme miktarında artırım yapılması halinde, her bir nüsha için artan miktar üzerinden (1) sayılı tablonun I/A-1 fıkrasına göre nisbi  oranında damga vergisinin hesaplanması, sözleşmede yer alan tutarın eksilmesi halinde ise damga vergisi hesaplanmaması gerekmektedir.

Buna göre;

- Sözleşme tutarında bir artış olmaksızın sözleşme konusu işin süresinde bitirilememesinden dolayı ilave süre verilmesi halinde, düzenlenecek kağıdın damga vergisine tabi tutulmaması,

- Sözleşme konusu işin kapsamının genişlemesi, birim fiyat değişiklikleri ile mukaveledeki belli paranın artırılması ve buna bağlı süre uzatımı verilmesi halinde, düzenlenecek kağıdın artan tutar üzerinden aynı nispette vergiye tabi tutulması,

- Adres, telefon, banka hesabı, yer teslim tarihi, işe başlama tarihi vb değişiklikler gibi sözleşme değerine tesir etmeyen değişiklikler nedeniyle düzenlenecek kağıtların damga vergisine tabi tutulmaması,

gerekmektedir. 

2013-11-19 11:53:11