Montaja tabi makine ekipman ve tesis satışlarında fatura düzenleme zamanı.

Ymm. Ali Alıç

alialic@aa-ymm.com

I-GİRİŞ

Uygulamada beton santrali, taş kırma ve eleme, asfalt, arıtma , ısıtma ve havalandırma tesisi gibi tesislere ait makine ve ekipmanların genelde kısım kısım montaj mahalline sevk irsaliyesi ile nakledildiği ve montaj yapıldıktan sonra işler vaziyette müşteriye teslim edildiği görülmektedir.

Verilen örnekte olduğu gibi, montaj mahalline sevk irsaliyesi ile sevk edilen montaja tabi makine ekipman satışlarında faturanın her bir sevk irsaliyesi tarihinden itibaren yedi gün içinde mi, yoksa montaj tamamlandıktan ve satışa konu makine ekipmanın çalışır vaziyette müşteriye teslim edildiği tarihten itibaren yedi gün içinde mi düzenlenmesi gerektiği konusunda bazı tereddütlerin yaşandığı görülmektedir.

Bu makalede kısım kısım mal teslimlerinde vergi doğuran olayın ne zaman ortaya çıktığı ve söz konusu teslimlere ait faturanın ne zaman düzenlenmesi gerektiği izah edilmektedir.

II-MEVZUAT

Bilindiği gibi, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun “Faturanın Nizamı” başlıklı 231. maddesinin 5. fıkrasında da, faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 10. maddesinin (a) bendine göre, vergiyi doğuran olay, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile (b) bendine göre, malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi ile (c) bendine göre ise kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması sırasında meydana gelmektedir.

Öte yandan, 173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “C- Belge Düzenine İlişkin Olarak Uygulamada Ortaya Çıkan Tereddüt Konusu Hususlarla İlgili Açıklamalar ve Yeni Düzenlemeler” bölümünde;

 “f) Numune üzerine veya tecrübe ve muayene şartıyla satım yapılmak üzere mal sevkiyatı yapılması halinde sevk edilen mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunludur. Bu tür sevkiyatlarda, malı satıcı taşıyor veya taşıtıyorsa irsaliye satıcı tarafından, alıcı taşıyor veya taşıtıyorsa irsaliye alıcı tarafından düzenlenecektir. Ancak, kabule bağlı olan ve bunun için yazılı bir sözleşme bulunan bu tür satışlarda, fatura düzenlenmesindeki yedi günlük sürenin kabul tarihinden itibaren başlayacağı tabiidir. …" denilmektedir.

III.-DEĞERLENDİRME

Yukarıda yer alan yasal düzenlemelere göre, montaja tabi makine, ekipman ve tesis teslimi, bir mal teslimi midir yoksa hizmet ifası mıdır. Bu sorunun üzerinde durulmasında fayda vardır. Çünkü Gelir İdaresi başkanlığının yerleşik görüşlerine göre, “montaja tabi makine, ekipman ve tesis parçaların montajını da içerek şekilde çalışır vaziyette teslimi konusunda alıcı ile taahhüde dayalı bir sözleşme yapılması ve tesisin gösterilen yerde montajlı ve çalışır vaziyette tamamlanması işi hizmet niteliğinde olduğu, bu nedenle vergiyi doğuran olay hizmetin tamamlandığı tarihte meydana geldiği” yönündedir. (GİB. 15.08.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.41.15.01-130[10-2012/6]-191 sayılı Özelge)

Bakanlık, söz konusu özelgede montaja tabi kısım kısım mal tesliminde taraflar arasında yapılmış “taahhüde dayalı bir sözleşme olma şartıyla” yapılan işin bir hizmet ifası olduğu, bu nedenle vergiyi doğuran olayın hizmetin tamamlandığı tarihte meydana geldiğini söylemiştir.

Bize göre de, söz konusu montaja tabi makine ekipman satışlarında taraflar arasında imzalanmış satış sözleşmelerinde, genel olarak satışa konu makine ekipmanın nitelik ve özellikleri, montaj ve teslim süresi, garanti şartları vb. bulunduğu için, bu tip satış sözleşmelerinin bir taahhüt içerdiği açıktır.

Öte yandan, 173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde de belirtildiği gibi,  “tecrübe ve muayene şartıyla satım yapılmak üzere mal sevkiyatı yapılması halinde sevk edilen mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunludur. Bu tür sevkiyatlarda, malı satıcı taşıyor veya taşıtıyorsa irsaliye satıcı tarafından, alıcı taşıyor veya taşıtıyorsa irsaliye alıcı tarafından düzenlenecektir. Ancak, kabule bağlı olan ve bunun için yazılı bir sözleşme bulunan bu tür satışlarda, fatura düzenlenmesindeki yedi günlük sürenin kabul tarihinden itibaren başlayacağı tabiidir” açıklamasında da belirtildiği gibi, montaja tabi makine ekipman ve tesis satışları ister hizmet ifası olarak kabul edilsin, isterse teslim olarak kabul edilsin taraflar arasında yapılmış “kabule bağlı bir satış sözleşmesinin” bulunması şartıyla faturanın kabul tarihinden itibaren yedi gün içinde düzenlenmesinde yasal bir sakınca bulunmadığı görüşündeyiz.

IV-SONUÇ

Yukarıda yer alan yasal düzenlemelere  göre,  satışa (teslime) konu makine, ekipman veya tesisin  belirli parçalarının sevk irsaliyesi düzenlenmek suretiyle kısım kısım montaj mahalline nakliyesi ve teslim edilmesi, daha sonra  montajı yapılarak müşteriye işler vaziyette teslim edilmesi işleminde faturanın 173 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtildiği şekilde satışa konu makine ekipman ve tesisinin kabul işleminin yapıldığı (müşterinin kabul ettiği) tarihten itibaren azami yedi gün içerisinde düzenlenmesi gerekmektedir.

2015-02-25 18:05:20