Tescile tabi araç satışlarında iade işlemi

Ymm. Ali Alıç

alialic@aa-ymm.com

I. Giriş

Bilindiği gibi tescile tabi araç satışlarında, satış faturası düzenlendiği gün satıcı firma tarafından aynı gün ÖTV Beyannamesi elektronik ortamda verilmekte ve tahakkuk eden ÖTV aynı gün vergi dairesine ödenmektedir. Ancak, uygulamada ekonomik ve teknik icaplar gereği veya ekonomik hayatın doğal akışına uygun olarak satıcı ile müşteri arasınca çıkan itilaflardan dolayı, tescilden önce veya tescilden sonra yaşanan iade gündeme gelebilmektedir. Bu durumda satılan ve faturası düzenlenen aracın iade işlemi nasıl yapılacaktır? Normal emtia satışlarında satış faturasının aynısı iade faturası olarak düzenlenmek suretiyle iade işlemi yapılabilmesine rağmen, tescile tabi araçların iadesinde aynı yöntem maalesef kullanılamamaktadır. Başka bir deyişle, tescile tabi araçların iadesinde alıcı firma iade faturası düzenlemek suretiyle iade işlemi yapılamamaktadır. Öte yandan tescile tabi bir aracın ÖTV si ödendikten sonra söz konusu araca ait motor-şasi numarası sistemden düşülmekte ve aynı araç başka bir müşteriye satılamamaktadır. Bu nedenle, iade edilen veya satıştan vazgeçilen aracın başka bir müşteriye satılabilmesi için, söz konusu araca ait ÖTV beyannamesinin düzeltilmesi ve araca ait motor-şasi numarasının boşa çıkartılması gerekmektedir. Bu nedenle tescile tabi araç satışlarının iadesi, özellik arz eden bir uygulama olup, bu makalede konu ayrıntılı açıklanmıştır.

II. Mevzuat

Tescile tabi araçlarla ilgili satış işlemden vazgeçilmesi veya her hangi bir nedenle işlemden vaz geçilmesi halinde (satıcı ve alıcı yönünden) yapılacak işlemler 1 seri nolu ÖTV Genel Tebliğinin 15 inci bölümünde şu şekilde izah edilmiştir.

Kanuna ekli (II) sayılı listedeki araçlarla ilgili düzeltme işlemleri, bu araçların kayıt ve tescilinden önce veya sonra iade edilmesine bağlı olarak aşağıdaki bölümlerde yapılan açıklamalara göre yerine getirilecektir.

1.Kayıt ve Tescilden Önce Düzeltme

Kanuna ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi malların ilk iktisabından sonra, kayıt ve tescil edilmeksizin iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi sebebiyle düzeltme ve iade talep edilmesi durumunda, iadenin 4077 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılması şartı bulunmamaktadır.

Bu durumda;

- Aracın iptal edilen satış faturasının birinci nüshasının ve aracın alıcıya teslim edildikten sonra iade edilmesi halinde, iade edilen aracın işletme aktifine girdiğine dair yasal defter kaydının tespiti,

- ÖTV'nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcı tarafından da imzalanmış olan tutanak, 

- Mükellefin düzeltme ve iade talebini belirten dilekçe,

mükellefin vergi beyanında bulunduğu vergi dairesine verilecektir. Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi veya iadesi talep edilen  verginin ödendiği sorgulanmak suretiyle düzeltme veya iade talebi yerine getirilecektir.

2. Kayıt ve Tescilden Sonra Düzeltme

ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrasına göre, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki araçlardan kayıt ve tescile tabi olanların kayıt ve tescil edildikten sonra iade edilmesi halinde beyan edilen ÖTV'nin düzeltilebilmesi için, bu iadenin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılmış olması gerekmektedir.

4077 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde; ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikleri içeren malların ayıplı mal kabul edileceği belirtilmiştir. Bu hükme göre tüketici, malın teslim tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlü olup, bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahip bulunmaktadır. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı daha uzun süre sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabiidir.

İlk iktisabı yapılarak kayıt ve tescil ettirilen aracın, 4077 sayılı Kanunun bahsi geçen hükümleri kapsamında iade edilmesi konusunda satıcı ile alıcının kendi aralarında sulh olmaları halinde, bu durum, taraflar arasında düzenlenecek ayrıntılı bir tutanak veya sözleşme ile tevsik edilmek şartıyla ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrası kapsamında düzeltme işlemi yapılabilecektir. Söz konusu tutanak/sözleşmede iade gerekçesinin açıkça belirtilmesi, iadenin garanti süresi içinde meydana gelen arıza veya arızalar nedeniyle veya tamir için gereken iş gününün aşılması ya da aracın tamir edilemez olduğunun tespitinden dolayı istenmesi halinde, buna ilişkin teknik raporların da söz konusu tutanak/sözleşmeye eklenmesi gerekmektedir.

Taraflar arasında sulh olmaması ve iadenin "Tüketici Mahkemeleri" veya "Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri"nin verdiği karar üzerine gerçekleşmesi halinde de Kanunun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrası uyarınca beyan edilen ÖTV  düzeltilebilecektir.

Bu açıklamalara göre, ÖTV Kanununa ekli (II) sayılı listedeki malların kayıt ve tescil edildikten sonra 4077 sayılı Kanun hükümlerine göre iadesi durumunda;

- İadenin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ispat edici belgenin (satıcı ve alıcı arasında düzenlenen ayrıntılı tutanak/sözleşme, teknik rapor, Tüketici Mahkemesi veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Kararı) aslı veya noter onaylı örneği,

- Alıcı adına yapılan kayıt ve tescil işleminin iptaline ilişkin "trafikten çekilmiştir" kaydı düşülen tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneği,

- ÖTV'nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcının da imzası bulunan tutanak, 

- Aracın satış faturasının satıcıdaki nüshası ile iade edilen aracın işletme aktifine girdiğine dair yasal defter kaydı ile tespiti,

- Aracın ilk iktisabında beyan edilen ÖTV'nin ödendiğine dair vergi makbuzunun fotokopisi,

- Mükellefin düzeltme ve iade talebini belirten dilekçe,

vergi dairesine verilecektir. Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi ve iadesi talep edilen verginin ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmek suretiyle, düzeltme ve iade talebi, miktarına bakılmaksızın inceleme veya teminat aranılmadan yerine getirilecektir.

3. Tescile tabi araç satışlarıyla ilgili Bakanlık görüşü:

Gelir İdaresi Başkanlığının konu hakkındaki 08.02.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.27.15.01-515-33-8 sayılı özelgede yer alan görüşü şöyledir.

“4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin 1/b bendi ile Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabı ÖTV'nin konusuna alınmıştır. Kanunun 2 nci maddesinin 1/b bendinde ilk iktisap ifadesi; (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithali, kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dahil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabı, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanması, aktife alınması veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesi olarak tanımlanmıştır.

Öte yandan ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin 1 inci fıkrasında, (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi malların kayıt ve tescil edildikten sonra ancak 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri kapsamında iade edilmesi halinde ödenen ÖTV için düzeltme işlemi yapılabileceği hükme bağlanmıştır. Konuyla ilgili açıklamaların yapıldığı 1 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin "Kayıt ve Tescilden Sonra Düzeltme" başlıklı (15.1.1.2.) bölümünde aşağıdaki açıklamalar yer almaktadır.

4760 sayılı ÖTV Kanununun 15/1 inci maddesi uyarınca (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi olan malların, tescil edildikten sonra iade edilip düzeltme işlemlerin yapılabilmesi için, iadenin 4077 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen hükümlere göre yapılmış olması gerekmektedir.

İlk iktisabı yapılarak kayıt ve tescil ettirilen aracın, 4077 sayılı Kanun hükümleri kapsamında iade edilmesi konusunda satıcı ile alıcının kendi aralarında sulh olmaları halinde, bu durum, taraflar arasında düzenlenecek ayrıntılı bir tutanak veya sözleşme ile tevsik edilecektir. Söz konusu tutanak/sözleşmede iade gerekçesinin (ayıp) açıkça belirtilmesi ayrıca, iadenin/değiştirmenin, garanti süresi içinde meydana gelen arıza veya arızalar nedeniyle veya tamir için gereken 30 iş gününün aşılması ya da aracın tamir edilemez olduğunun tespitinden dolayı istenmesi halinde, bunlara ilişkin teknik raporların söz konusu tutanak/sözleşmeye eklenmesi gerekmektedir.

Bu açıklamalara göre, ÖTV Kanununa ekli (II) sayılı listedeki malların kayıt ve tescil edildikten sonra 4077 sayılı Kanun hükümlerine göre iadesi durumunda;

- İadenin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ispat edici belgenin (satıcı ve alıcı arasında düzenlenen ayrıntılı tutanak/sözleşme, teknik rapor, Tüketici Mahkemesi veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Kararı) aslı veya noter onaylı örneği,

- Alıcı adına yapılan kayıt ve tescil işleminin iptaline ilişkin "trafikten çekilmiştir" kaydı düşülen tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneği,

- ÖTV'nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcının da imzası bulunan tutanak,

-Aracın satış faturasının satıcıdaki nüshası ile iade edilen aracın işletme aktifine girdiğine dair yasal defter kaydı ile tespiti,

- Aracın ilk iktisabında beyan edilen ÖTV'nin ödendiğine dair vergi makbuzunun fotokopisi,

- Mükellefin düzeltme ve iade talebini belirten dilekçe, vergi dairesine verilecektir.

Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi ve iadesi talep edilen verginin ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmek suretiyle, düzeltme ve iade talebi, miktarına bakılmaksızın inceleme veya teminat aranılmadan yerine getirilecektir.

III. Sonuç

Yukarıda ayrıntılı olarak izah edildiği üzere, tescile tabi araç satışlarıyla ilgili iade işlemleri, tipik bir mal satış işlemine benzer bir iade işlem ve prosedürüne tabi değildir. Başka bir deyişle tescile tabi bir aracın iadesinde “iade faturası düzenlenerek” iade işlemi yapılamaz. Bu tür araçların iadesinde, 1 seri nolu ÖTV Tebliğinin 15 inci bölümünde belirtilen usul ve esaslara bağlı kalınması  gerekmektedir.

2015-02-03 15:17:01